Ανακοίνωση του ΥΠ.Π.Ε.Θ. για την εκπαίδευση των ανήλικων προσφύγων
Ανακοίνωση του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων
για την εκπαίδευση των ανήλικων προσφύγων
Η ανάγκη για παροχή εκπαίδευσης σε μεγάλο αριθμό ανήλικων προσφύγων σε δομές φιλοξενίας στην Ελλάδα θέτει μια σειρά ερωτημάτων: Ποια είναι τα δικαιώματα των παιδιών στην εκπαίδευση; Ποιος έχει την υποχρέωση παροχής υπηρεσιών εκπαίδευσης; Ποιος ο ρόλος του κράτους και με ποιον τρόπο πρέπει να γίνεται η παροχή των υπηρεσιών αυτών; Υπάρχει δικαίωμα άρνησης παροχής τέτοιων υπηρεσιών;
Το δικαίωμα στην εκπαίδευση αποτελεί ιδιαίτερη πτυχή των δικαιωμάτων του παιδιού και κατοχυρώνεται από δύο βασικά νομικά κείμενα: το άρθρο 16 του Συντάγματος και το άρθρο 28 της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού (ΟΗΕ, 1989, επικυρώθηκε με τον ν. 2101/1992, ΦΕΚ Α' 192). Το δικαίωμα στην εκπαίδευση ουσιαστικά αποτελεί προέκταση και υλοποίηση του δικαιώματος στην ανάπτυξη της προσωπικότητας, όπως το εγγυάται γενικότερα το Σύνταγμα (άρθρο 5) και, ειδικότερα, σε συνάρτηση με το σκοπό της εκπαίδευσης, η ανωτέρω αναφερόμενη Διεθνής Σύμβαση (άρθρο 29). Στο πλαίσιο αυτό, η κοινωνική ένταξη μέσα από την εκπαίδευση και η γνώση της γλώσσας του κράτους υποδοχής αποτελούν ζητούμενα της νομικής προστασίας των αλλοδαπών, άρα και των προσφύγων. Κατά συνέπεια, η διαδικασία παροχής εκπαίδευσης στα παιδιά των προσφύγων αποτελεί υποχρέωση του κράτους που υπαγορεύεται από διατάξεις αυξημένης τυπικής ισχύος, δηλ. του Συντάγματος και της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αρνηθεί κανείς το δικαίωμα των παιδιών αυτών στην εκπαίδευση και να παρακάμψει ή να υποσκάψει την θετική υποχρέωση του κράτους, και επικουρικά της τοπικής αυτοδιοίκησης, να υλοποιήσει την παροχή εκπαίδευσης.
Το κράτος οφείλει να παράσχει εκπαίδευση στους πρόσφυγες στο πλαίσιο καταρχήν του δημόσιου σχολείου στην 10ετή υποχρεωτική εκπαίδευση (νηπιαγωγείο ? δημοτικό -γυμνάσιο) και στην προαιρετική 3ετή εκπαίδευση (λύκειο). Οι βάσεις του πλαισίου αυτού βρίσκονται στον ν. 1566/1985, και υλοποιούνται μέσα από τις υπάρχουσες δομές και σχολικές μονάδες. Με τον ν. 4415/2016 (ΦΕΚ Α 159) «Ρυθμίσεις για την ελληνόγλωσση εκπαίδευση, τη διαπολιτισμική εκπαίδευση και άλλες διατάξεις» τροποποιήθηκε ο ν. 2413/1996 (ΦΕΚ Α 124). Το άρθρο 38 του ν. 4415/2016 εξουσιοδοτεί τους υπουργούς Παιδείας και Οικονομικών να ιδρύουν δομές υποδοχής για την εκπαίδευση των προσφύγων, να καθορίζουν την οργάνωση, τη λειτουργία, και το πρόγραμμα της εκπαίδευσης σε ειδικές δομές που θα παράσχουν εκπαίδευση, καθώς και τα κριτήρια και τη διαδικασία στελέχωσης των δομών αυτών. Σε εκτέλεση της διάταξης αυτής, με την Κοινή Υπουργική Απόφαση με αριθμ. 152360/ΓΔ4, (ΦEK 3049 B, 2016), «Ίδρυση, οργάνωση, λειτουργία, συντονισμός και πρόγραμμα εκπαίδευσης των Δομών Υποδοχής για την Εκπαίδευση των Προσφύγων (ΔΥΕΠ), κριτήρια και διαδικασία στελέχωσης των εν λόγω δομών» ιδρύονται δομές υποδοχής για την εκπαίδευση των προσφύγων (ΔΥΕΠ), από το σχολικό έτος 2016-17, οι οποίες λειτουργούν εντός των σχολικών μονάδων και στις οποίες παρέχεται εκπαίδευση στα παιδιά προσφύγων.